Instalacja Ubuntu Desktop 20.04

Wprowadzenie teoretyczne do lekcji nr 2

1. Wstępne przygotowanie maszyny wirtualnej.
Przed przystąpieniem do instalacji Ubuntu 20.04 w wersji Desktop, czyli klienckiej, musimy stworzyć odpowiednio maszynę wirtualną. Przede wszystkim kładę nacisk na ustawienia karty graficznej i karty sieciowej. Są najistotniejsze. Kartę sieciową musimy pozostawić na jakiś czas w trybie NAT, zaś karta graficzna musi mieć aktywowaną akcelerację 3D. Parametry maszyny wirtualnej:.
- Nazwa: Dowolna np. Ubuntu_Desktop_20.04
- Typ: Linux
- Wersja: Ubuntu (64-bit)
- Rozmiar pamięci: 2048MB (minimum)
- Dysk twardy: Wirtualny dysk
- Typ pliku na dysku twardym: VDI
- Przechowywanie na dysku twardym: Dynamicznie alokowany
- Rozmiar dysku: 15GB (minimum)
- Pamięć VRAM: 128MB
- Akceleracja 3D: Włączona
- Karta sieciowa 1: Włączona
- Tryb działania karty 1: NAT (tymczasowo)
Pozostawienie trybu NAT jest tutaj ważne, gdyż Ubuntu będzie pobierał z Internetu polskie pakiety językowe. Więc na czas instalacji niech maszyna ma dostęp do Internetu.

2. O systemie Ubuntu Desktop 20.04.
Z wersją kliencką Ubuntu będzie trochę lżej i ciężej jednocześnie. Otóż ma ona GUI, a dokładnie powłokę graficzną, która nazywa się GNOME. Jednakże przez to wymaga ona więcej zasobów stąd, aż 2GB RAM-u. No i działa ciężej na niektórych komputerach. Dlatego bardzo ważne jest aby przypisać te 128MB RAM-u i włączyć akcelerację 3D. Większość zmian i ustawień możemy przeprowadzać z poziomu interfejsu graficznego. Jednak warto mieć na uwadze, że będą zdarzać się polecenia, które trzeba wykonać w trybie tekstowym. Do tego można użyć terminala. Jeżeli Ubuntu Desktop 20.04 będzie jakoś bardzo mocno ścinało, to można się pokusić o instalację dodatków gościa. Wymagać to jednak będzie doinstalowania składników gcc, perl oraz make. Ewentualnie nawet jeżeli to nie pomoże to można spróbować użyć innej dystrybucji działającej na Ubuntu. Dość lekkimi wersjami "ubunciaka" są Lubuntu oraz Xubuntu, które działają na lekkich środowiskach lxde i xfce. Wtedy jednak ta instrukcja staje się trochę bezużyteczna i trzeba na własną rękę niektóre elementy wyszukiwać. Mając te wszystkie aspekty na uwadze, można przejść dalej do instalacji systemu Ubuntu Desktop 20.04.

I. Właściwe przygotowanie maszyny wirtualnej.

Aby rozpocząć proces tworzenia maszyny wirtualnej, należy wybrać przycisk New. Wpisujemy nazwę, wybieramy typ systemu i naciskamy Next.

Uruchamianie maszyny

Następnie po kliknięciu Next, program poprosi nas o przydzielenie odpowiednej ilości pamięci RAM, jaka ma zostać zarezerwowana dla maszyny. Podajemy ją w Megabajtach (MB). Wybieramy 2048 MB.

Tworzenie wirtualnego dysku

Tworzymy wirtualny dysk i naciskamy Create.

Wybieramy typ dysku

Następnie podajemy typ dysku i naciskamy Next.

Wybieramy alokację dysku

Wskazujemy dynamiczną alokację i naciskamy Next.

Określenie pojemności dysku

Podajemy pojemność dysku i naciskamy Create.

Ustawienia parametrów wyświetlania

Mając już przygotowaną wirtualkę pod system z opcji Settings wybieramy zakładkę Display i ustawiamy parametry jak na screenie.

II. Właściwa instalacja Ubuntu Desktop 20.04.

Przed właściwą instalacją systemu, dokonamy parę zmian, które ułatwią nam instalację systemu. To jednak zrobimy już w samym instalatorze, a więc… Uruchamiamy maszynę i montujemy obraz ISO z systemem. Pobrać go można z następujących stron.
Link do najnowszej wersji Ubuntu: https://ubuntu.com/download/desktop
Link do tej konkretnej wersji: https://releases.ubuntu.com/focal/ubuntu-20.04.4-desktop-amd64.iso

Można po prostu uruchomić naszą maszynę i czekać aż dostaniemy zapytanie o dysk startowy, ale lepiej w sekcji "Storage" kliknąć "Optical Drive" i wskazać obraz (ISO) naszej instalki.

Uruchamianie instalatora

Gdy już mamy nasz obraz ustawiony w napędzie klikamy Start.

Sprawdzanie nośnika

Po zamontowaniu obrazu ISO, uruchomi się instalator, który na początku sprawdzi nam poprawność obrazu ISO. W normalnych warunkach sprawdza on czy płyta/pendrive z którego instalujemy nie jest uszkodzona. Tutaj ta operacja tak naprawdę sprawdza czy plik ISO się poprawnie pobrał. Można to pominąć kombinacją CTRL+C. Jednak ja radzę to zostawić.

Wybór języka

Następnie uruchomi się nam już właściwy instalator. Wybieramy więc, z listy język polski i… mogłoby się wydawać, że klikamy Zainstaluj Ubuntu. Jednakże wtedy maszyna będzie w rozdzielczości 800x600, a sam instalator w o wiele wyższej. Będziemy musieli wtedy przeciągać okienko z instalatorem, co nie jest ani wygodne, ani szybkie na wolnych komputerach. My to trochę obejdziemy, bo zainstalujemy Ubuntu z LiveCD. A więc naciskamy Wypróbuj Ubuntu.
UWAGA! Robimy tak tylko w przypadku VirtualBoxa. Na normalnym komputerze, rozdzielczość jest większa.

Pulpit Ubuntu Desktop

Po chwili powinien pojawić się już pulpit naszego Ubuntu. W tym trybie możemy go przede wszystkim testować. Ja jednak wykorzystam go w nieco innym celu. Czyli zainstaluję sobie z niego Ubuntu, ale w wyższej rozdzielczości. Skoro już jesteśmy w tym trybie to może krótko omówię interfejs. Po lewej znajduje się pasek GNOME, który zawiera nasze ulubione aplikacje. Na samym dole tego paska znajduje się ikonka przedstawiająca dziewięć kwadratów. Kliknięcie na nią wyświetli wszystkie zainstalowane graficzne w systemie programy. Na górze tego paska jest przycisk Activities. On służy do wyświetlania obecnie uruchomionych aplikacji. Zaś górę ekranu wypełnia nam pasek z godziną oraz ikonkami kontrolnymi.

Zakładka Settings

I właśnie z jedną z tych ikonek skorzystamy. Klikamy na ten trójkącik przy baterii i z rozwijanego menu wybieramy Settings.

Zmiana rozdzielczości

Uruchomi się okno ustawień. Z listy po lewej odnajdujemy i wybieramy pozycję Displays. Służy ona do ustawiania monitorów jakie są podłączone do komputera – w normalnych warunkach.

Zmiana rozdzielczości

Odnajdujemy tam opcję Resolution, a później zmieniamy rozdzielczość na większą np. 1024 x 768. I zatwierdzamy zielonym przyciskiem Apply.

Akceptacja zmiany rozdzielczości

Musimy jeszcze zaakceptować zmiany naciskając Keep changes.

Uruchomienie instalatora

Ekran powinien zwiększyć swoją rozdzielczość. Teraz możemy już przystąpić do instalacji systemu. Wybieramy ikonkę z pulpitu lub z paska z logiem Ubuntu (u góry po lewej). Powinien uruchomić się instalator, jednak tym razem nie będzie się nas pytał, czy chcemy testować system.

Wybór języka

Wybieramy język Polski i klikamy Naprzód.

Wybór klawiatury

Następnie instalator poprosi nas o wybór układu klawiatury. Proszę się nie bać, że nie ma tutaj Polski Programisty. Jest, tylko nazywa się po prostu Polski. Taki też układ wybieramy i klikamy Naprzód.

Wybór opcji instalacji

Instalator poprosi nas o dokonanie wyboru w sprawie typu instalacji oraz instalacji aktualizacji. W naszym przypadku domyślne opcje są wystarczające. Osoby z naprawdę kiepskim Internetem mogą tylko się pokusić o wyłączenie aktualizacji. Dodatkowe oprogramowanie autorów trzecich przydaje się jak mamy podłączone do komputera jakieś własnościowe komponenty takie jak karty graficzne czy karty Wi-Fi. Klikamy Naprzód.

Partycjonowanie dysku

Później instalator spyta się nas w jaki sposób chcemy partycjonować dysk. My zostawimy sobie domyślną opcję czyli użycie całego dysku na potrzeby Ubuntu. Jednak, jeżeli ktoś chce to może sobie ręcznie partycjonować dysk. Wtedy też instalator wyświetli dalsze instrukcje co należy zrobić. Pozostańmy jednak przy domyślnym wyborze. Naciskamy Zainstaluj.
Uwaga! Na tym etapie instalator lubi sobie zmniejszyć rozdzielczość. Wtedy też nie zamykamy instalatora, a powtarzamy kroki ze zmianą rozdzielczości.

Akceptacja podziału na partycje

Instalator upewni się jeszcze czy chcemy zapisać zmiany na dyskach. My jesteśmy pewni, naciskamy więc Naprzód. Zawsze można jednak cofnąć, gdyby okazało się, że coś jest nie tak. Po to właśnie program nam wypisuje wszystkie czynności jakie wykona. Warto je przejrzeć przed zatwierdzeniem.

Wybór strefy czasowej

Dalej musimy wybrać naszą lokalizację, a dokładniej to Time Zone. Dla Polski jest to Warszawa, czyli Warsaw. A będąc bardziej ścisłym to UTC+01:00 jednak Ubuntu jest User-friendly i nie zamęcza użytkownikiem tak "zaawansowanymi" rzeczami jaką jest strefa czasowa. Po wyborze naciskamy Naprzód, aby kontynuować.

Wprowadzanie nazwy użytkownika

Ostatnim już krokiem będzie uzupełnienie paru rubryk związanych z użytkownikiem jak nazwa, hasło i nazwa komputera. I tutaj również jak przy serwerze, warto ćwiczyć NAZEWNICTWO KOMPUTERÓW. Dlatego też warto nadać tej maszynie jakąś bardziej profesjonalną nazwę, np. comp00. Kiedy już wszystko uzupełniliśmy to naciskamy Naprzód.

Właściwa instalacja

Rozpocznie się już właściwa instalacja – kopiowanie plików i konfiguracja programów. Zostaną również pobrane aktualizacje, jeżeli wcześniej pozostawiliśmy tę opcję aktywną. Mniej dociekliwi mogą przewijać sobie ładne obrazki jakie nam program wyświetla. Przyszli Linuxiarze mogą kliknąć sobie na kwadracik przy napisie "Kopiowanie plików…" i wczytywać się w to co właśnie system robi. Nie mniej jednak trzeba czekać.

Restart systemu po instalacji

Przy zakończeniu instalacji maszyna powinna się zrestartować. Jednak dlatego, że my instalowaliśmy Ubuntu z poziomu LiveCD to instalator spyta się czy chcemy dalej testować czy uruchomić ponownie komputer. Oczywiście wybieramy tą drugą opcję.

Zwolnienie nośnika instalacyjnego

Następnie Ubuntu poprosi nas o "wyjęcie" nośnika instalacyjnego. Powinien go sam wyjąć, jednak możemy się w VirtualBoxie upewnić. Kiedy nośnik zostanie wyjęty, to naciskamy Enter.

Pierwsze logowanie

Po restarcie ujrzymy już gotowy do pracy, ładny pulpit i co najważniejsze po polsku. W ten oto sposób zainstalowaliśmy naszego klienta.

III. Krótko po włączeniu.

1. Zmiana rozdzielczości w VB.
Jako, że jesteśmy już po instalacji naszego systemu, to możemy jeszcze w nim dopracować kilka szczegółów, aby praca w Ubuntu Desktop 20.04 sprawiała nam więcej przyjemności, a także umożliwiała komunikację z naszym serwerem.

Instalacja dodatków gościa

Na początek zajmiemy się rozdzielczością, instalując dodatki gościa. Z menu wybieramy Devices i klikamy w opcję Insert Guest Additions CD image...

Instalacja dodatków gościa

Następnie klikamy Uruchom.

Uwierzytelnianie

Jest to czynność wymagająca wyższych uprawnień, więc musimy podać hasło i naciskamy Uwierzytelnij.

Wyłączenie serwera

Trwa instalacja dodatków gościa, w trakcie której otrzymujemy komunikat, że powinniśmy jeszcze doinstalować trzy pakiety (make, perl oraz gcc), ponieważ nasz system nie jest jeszcze skonfigurowany do budowania modułów jądra. Naciskamy więc Enter.

Instalacja pakietów

I przechodzimy do instalacji tych trzech pakietów. Wpisujemy więc w terminalu:
$ sudo apt install gcc make perl
I naciskamy oczywiście Enter.

Instalacja pakietów

Chwilę to trwa, ale najważniejsze, żeby wszystko się zainstalowało. Na koniec uruchamiamy ponownie komputer.

Ponowne uruchomienie systemu

Po ponownym uruchomieniu klikamy dwukrotnie w ten niebieski pasek VB i nasza rozdzielczość powinna być już optymalna.

2. Zmiana trybu karty sieciowej.
Ponieważ nasz system się właściwie zainstalował, to możemy teraz bezpiecznie zmienić tryb adaptera sieciowego z NAT na Internal Network, czyli Sieć Wewnętrzna.

Sieć LAN na Ubuntu Desktop

Robimy to przechodząc do ustawień maszyny w VirtualBoxie i w zakładce Network zmieniamy Attached to (Podłączona do), z NAT na Internal Network (Sieć Wewnętrzna). Pamiętajmy, aby nazwa sieci była taka sama jak w przypadku Ubuntu Server. U nas jest to LAN. Po sprawdzeniu ustawień możemy kliknąć OK.

Sieć LAN na Ubuntu Server

Taką samą czynność wykonujemy na serwerze. Przechodzimy do ustawień maszyny w VirtualBoxie i ustawiamy na drugiej karcie sieciowej Attached to (Podłączona do), Internal Network (Sieć Wewnętrzna). Widzimy, że nazwa sieci jest taka sama jak w przypadku Ubuntu Desktop. Klikamy więc OK.

3. Przypisywanie statycznego adresu IP.
Kolejnym krokiem będzie przypisanie statycznego adresu IP, jako że w naszej sieci wewnętrznej nie ma serwera DHCP. Aby ustawić adresy IP, przechodzimy do znanych już nam ustawień. Dla tych, którzy wcześniej nie uruchamiali LiveCD – ustawienia znajdują się w menu kontekstowym lub możemy je rozwinąć znaczkiem trójkąta, który znajduje się na pasku na górze ekranu, po prawej stronie.

Konfiguracja sieci

Z ustawień odnajdujemy pozycję Sieć i klikamy na ikonkę trybiku, która znajduje się obok dużego fioletowego przełącznika.

Ustawianie adresu IP

Pojawi się okienko, w którym możemy konfigurować nasz interfejs sieciowy. My przechodzimy do zakładki IPv4, a następnie w Metoda IPv4, zmieniamy na Ręcznie. Później uzupełniamy poniższe pola:
Adres – wpisujemy nasz adres IP z puli zdefiniowanej na serwerze
Maska sieci – wpisujemy maskę naszej sieci w dziesiętnej formie np. 255.255.255.0
Brama domyślna – może pozostać pusta, ale my wpisujemy adres IP naszego serwera
Resztę pól pozostawiamy puste. Naciskamy Zastosuj, zamykamy okno i suwakiem powinniśmy wyłączyć i włączyć kartę sieciową.

Ping z klienta do serwera

Teraz możemy wykonać serię pingów: klient do serwera, serwer do klienta, aby sprawdzić poprawność działania konfiguracji. Najpierw sprawdzimy połączenie z klienta do serwera. Wszystko jest ok. Gdyby jednak nie działało to zalecam jeszcze wpisanie komendy:
$ sudo ip l set "nazwa interfejsu" up.
Ostatecznie możemy po prostu zrestartować klienta. Sprawdzić adresację możemy również poleceniem ip a. Jeżeli mimo to pingi nie będą lecieć to należy sprawdzić poprawność konfiguracji na serwerze.

Ping z serwera do klienta

Na koniec sprawdzimy połączenie z serwera do klienta. Działa, połączenie pomiędzy klientem, a serwerem zostało nawiązane.